شادی همه لطیفه گویان صلوات

همانا خداوند و فرشتگان بر پیامبر درود می‌فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، شما نیز بر او درود فرستید و به او سلام کنید، سلامی همراه با تسلیم در برابر حق.

به گزارش مشرق، «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیما: همانا خداوند و فرشتگان بر پیامبر درود می ‌فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شما نیز بر او درود فرستید و به او سلام کنید، سلامی همراه با تسلیم در برابر حق.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

/ آیه ۵۶، سوره احزاب.»

در روایات، احادیث و آموزه های دینی بر ذکر صلوات بر محمد و آل محمد(ص) بسیار تاکید شده است. از پیامبر اکرم(ص) پرسیدند: چگونه صلوات بفرستیم؟ فرمود: بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد». در محافل و مجالس مذهبی نیز، شاعران و ذاکران اهل بیت - پیش و پس از خواندن مناقب و مراثی - شرکت کنندگان را به فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(ص) برای ثواب و استجابت دعا بسیار فرا می خوانند.

در شعر نبوی نیز که یکی از  زیرشاخه های ارجمند ادبیات دینی و آیینی است، «صلواتیه» جایگاه شایسته ای دارد.

شاعران مسلمان از دیرباز تا کنون - به قصد تبرک و تیمن - بخشی از دیوان اشعار خود را به صلواتیه اختصاص داده اند که بازخوانی دو نمونه صلواتیه از شاعران متقدم و معاصر خالی از لطف نیست:

گفتم که لبت، گفت لبم آب حیات
(حضرت حافظ)

گفتم دهنت، گفت زهی حب نبات

گفتم سخن تو، گفت حافظ گفتا

شادی همه لطیفه گویان صلوات

تا داشته ‌ام فقط تو را داشته ‌ام
(سعید بیابانکی)

با یاد تو قد و قامت افراشته‌ ام بوی صلوات می ‌دهد دستانم از بس که گل محمدی کاشته‌ ام

اما با وجود کاربرد گسترده این ذکر معنوی، در مورد حقیقت و فضیلت صلوات و دایره و دامنه شمولیت آن - به جز استجابت دعا و گشایش در کارها - کمتر خوانده ایم و شنیده ایم. تصور عمومی بر این است که در ذکر معنوی صلوات ما فقط بر محمد و آل او - اهل بیت رسول خدا و امامان معصوم - سلام و درود می فرستیم که چنین برداشتی هر چند با متن آیات و روایات قرآنی و احادیث معصومین - آیه تطهیر و احادیث ثقلین و کساء -  قابل انطباق است، ولی برداشت کاملی نیست.

آنچه در مورد حقیقت صلوات تا کنون ناگفته مانده، تفسیر مبسوط و مکشوف فراز «آل محمد» است. این که برداشت ما از «آل محمد» چیست و گستره معنایی و مفهومی آن تا کجاست؟ اگر دایره مفهومی «آل» یا «اهل» را فقط به خویشان و بستگان نسبی و سببی پیامبر(ص) محصور و محدود کنیم، آن وقت در پاسخ این سوال در می مانیم که چرا رسول خدا(ص) در باره سلمان فارسی فرمودند: «سلمان منّا اهل البیت؟ سلمان از اهل ‌بیت ماست.»
پس آنچه که مسلم است دایره مفهومی «آل محمد» بسیار گسترده تر و فراتر از همخونی و خویشاوندی نسبی و سببی است. چرا که در بعضی از آیات و روایات واژه «آل» یا «اهل» به معنای پیروان و رهروان نیز به کار رفته است. با در نظر گرفتن این معنا می توان گفت که «آل محمد» قابل تعمیم به همه کسانی است که پیرو دین و آیین محمدی هستند. یعنی یکی دیگر از لایه های تفسیری این آیه با لحاظ این که پیامبر اکرم(ص) پدر معنوی امت اسلامی است، «خویشاوندی اعتقادی و معنوی» است. چنان که در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده: ««أنا وعَلِیٌّ أبَوا هذِهِ الامَّة»، من و علی پدران این امت هستیم. (کمال الدین: ص ۲۶۱ ح ۷)، این که پیامبر پدر معنوی امت اسلامی است اظهرمن الشمس است، چرا که خداوند صریحا در آیه ۴۰ سوره احزاب فرموده است: «مَا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِکُمْ»، محمّد پدر هیچ یک از مردان شما نیست. این که پیامبران توحیدی پدران معنوی امت هستند، مورد تایید آیات قرآن است. هم چنان که در آیه ۷۸ سوره حج، حضرت ابراهیم(ع) نیز پدر مسلمانان خوانده شده است:

«وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی‏ هذا لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النَّاسِ فَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلی‏ وَ نِعْمَ النَّصیرُ». «در راه خداوند چنان که باید جهاد کنید او شما را برگزید و برایتان در دین هیچ تنگنایی پدید نیاورد. کیش پدرتان ابراهیم است. او پیش از این شما را مسلمان نامید تا این پیامبر بر شما گواه باشد و شما بر دیگر مردم گواه باشید. پس نماز بگزارید و زکات بدهید و به خدا توسل جویید. اوست مولای شما، چه مولایی نیکو و چه یاوری نیکو.» (آیه ۷۸، سوره حج)

با این توسع معنایی، همه انبیا و اولیا الهی - از آدم تا خاتم - در دایره شمول «آل محمد» قرار می گیرند. بنابراین وقتی ما در صلوات بر رسول خدا از عبارت «آل‌ محمد» استفاده می‌کنیم، در واقع این عبارت به تمام انبیا و اولیاء الهی اشاره دارد که پیامبر اکرم(ص) خاتم راه توحیدی آنهاست، و حضرت عیسی و موسی (ع) و همه انبیاء الهی و همچنین حضرت مریم (س) نیز در ذیل سلسله نورانی «آل محمد» قرار می‌گیرند که احترام و تکریم آنان واجب است.

با عنایت به این دقیقه و برای حفظ حریم و حرمت حضرت خاتم الانبیا، منِ شاعر و ذاکراهل بیت(علیهم السلام) باید در شعر دینی و آیینی همان گونه که به معصومین و بزرگان مذهب شیعه احترام می گذارم، به مقدسات و بزرگان دینی سایر ادیان و مذاهب الهی نیز احترام بگذارم، چرا که بی حرمتی به ساحت پیامبران و انبیا الهی سایر ادیان، به نوعی اسائه ادب به ساحت مقدس پیامبر مکرم اسلام است که شاعران آیینی اصیل باید از فرو افتادن در این دامچاله برحذر باشند.

متاسفانه معدودی از شاعران و ذاکران آیینی به خاطر غفلت از این مهم گاهی برای برکشیدن معصومین شیعه (علیهم السلام) به فرو کشیدن و ریز دیدن پیامبران و اولیای الهی سایر ادیان می‌نشینند. مثلاً گاهی حضرت عیسی و حضرت موسی(ع) را غلام پیامبر اکرم(ص) و حضرت مریم (س) را کنیز حضرت زهرا(س) می‌ نامند، که کار مقبول و مشروعی نیست. عالمان روشن اندیش دینی نیز همواره بر تکریم و تعظیم بزرگان سایر ادیان الهی تأکید دارند. مقام معظم رهبری نیز بارها در بیانات خویش صریحاً فرموده‌اند: «توهین به مقدسات سایر مذاهب حرام شرعی است».

حقیقت مغفول مانده دیگری که در متن و بطن این ذکر شریف پنهان است، این است که خداوند به همه ایمان آورندگان سفارش می کند که بر محمد و آل او صلوات بفرستند. یعنی سلام و درود بر همه کسانی که به رسالت رسول مکرم اسلام ایمان آورده اند. زیرا با استناد به نص صریح آیه ۲۱ سوره احزاب همه کسانی که به عنوان «اسوه حسنه» از راه و مرام پیامبر پیروی می کنند، جز خویشاوندان اعتقادی پیامبرند و این سلام و صلوات شامل حال همه آنان می‌شود.

پس صلوات بر پیامبر(ص) و آل او، علاوه بر انبیا و اولیای الهی، شامل بندگان صالح خداوند و من و شما نیز - اگر صالح باشیم - می شود. چنان که امام صادق(ع) در حدیثی از رسول اکرم(ص) روایت کرده‌اند:
«مَنْ صَلَّی عَلَی صَلَّی اللهُ علیهِ وَمَلائِکَتُهُ ، وَمَنْ شَاءَ فَلْیقِلَّ وَمَنْ شَاءَ فَلْیکْثِرْ: هر کسی که بر من صلوات فرستد، خداوند متعال و ملائکه بر او درود و رحمت می فرستند (پس) هر که می خواهد کم، و هر که می خواهد بسیار صلوات بفرستد.» (اصول کافی۲: ۴۹۲، وسائل الشیعۀ۷: ۱۹۴، ریاض السالکین۱ :۴۵۲، جامع أحادیث الشیعة۱۵: ۴۶۵).

به عبارتی دیگر سلام و صلوات بر پیامبر و آل او، علاوه بر خویشاوندان نسبی پیامبر - که در آیه تطهیر و احادیث ثقلین و کساء به صراحت به نام مبارک آنان اشاره شده است -  شامل حال امت پیامبر که به اعتبار تبعیت و پیروی عملی و خالصانه از آن حضرت در شمار خویشاندان اعتقادی و معنوی حضرت خاتم الانبیا قرار می گیرند نیز می شود. یعنی وقتی ما بر محمد و آل محمد صلوات می فرستیم، به اعتبار این که ما نیز امت پیامبریم و جز خویشاندان اعتقادی آن رسول مکرم محسوب می شویم، بر خودمان نیز سلام و درود می فرستیم.

بنابراین سلام و صلوات خدا و فرشتگان - علاوه بر پیامبر و اهل بیت نسبی ایشان - شامل حال ما نیز می شود. حتی شامل حال کسانی که ممکن است در شناسنامه و به اسم مسلمان نباشند، ولی به خاطر پذیرفتن حقیقت توحید و پیروی عملی از تعالیم نبوی، به صورت فطری اسلام را پذیرفته و ایمان آورده اند. چرا که مسلمانی پیش و بیش از آن که به ظاهر و صورت و اسم باشد، به باطن و سیرت و رسم است. چه بسا که من در اسم مسلمان باشم و در رسم نه!

متر و معیار خداوند نیز در فردای قیامت برای سنجش مسلمانی بندگان خویش، هرگز کارنامه و شناسنامه کاغذی آنان نیست، بلکه شناسنامه اعتقادی و معنوی آنان است. چه بسا که در فردای قیامت، فردِی به ظاهر کافر به مدد پیروی عملی از تعالیم توحیدی و سیره نبوی، از پل صراط بگذرد و منِ به ظاهر مسلمان که به نام «مسلمان» در شناسنامه کاغذی خود دلخوشم، به خاطر دور شدن از صراط مستقیم بندگی - با سرافکندگی - در دوزخ ضلالت و گمراهی هبوط کنم!

واعظی پرسید از فرزند خویش

هیچ می دانی مسلمانی به چیست؟

صدق و بی آزاری و خدمت به خلق

هم عبادت، هم کلید زندگی ست

گفت زین معیار اندر شهر ما

یک مسلمان است، آن هم ارمنی ست!

منبع: ایرنا

منبع: مشرق

کلیدواژه: تحولات قفقاز تحولات افغانستان شیعه مقام معظم رهبری پیامبر اکرم سعید بیابانکی حافظ رسول اکرم محمد و آل محمد پیامبر اکرم ص بر محمد و آل ایمان آورده سایر ادیان بر پیامبر شامل حال اهل بیت ما نیز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۴۸۰۰۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کنگره جهانی امام رضا(ع) رسانه‌ای برای بیان ظرفیت جهانی شدن سیره و آموزه‌های رضوی

دکتر احد فرامرز قراملکی، مدیر عامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی:ائمه(ع) همانند وجود نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص) واسطه‌ای میان وحی الهی و کلام خداوند با مردم هستند. این هویت واسطه‌ای پیامبر(ص) و انبیا(ع) در اساس با چیزی که آن را رسانه می‌دانیم، مشترک است.

رسانه؛ هویت واسطه‌ای دارد همان گونه که ائمه(ع) و پیامبر گرامی(ص) واسطه مقدسی میان امر قدسی و انسان‌ها هستند. ائمه(ع) و پیامبر گرامی(ص) با توجه به اینکه بخشی از وحی هستند به معنای اعم کلمه، چون وحی در مفهوم کلام اسلامی فقط قرآن نیست. قرآن وحی نازل است و ائمه(ع) و پیامبران الهی وحی ناطق هستند و وحی به معنای اعم، همه این موارد را شامل می‌شود. وحی در معنای اعم یعنی کلام الهی و سنت پیامبر(ص) و سنت ائمه(ع) نیازمند واسطه‌ای هستند که این واسطه بتواند پیام این وحی به معنای اعم را به مخاطبان امروزی برساند. علاوه بر آن ایجاد رغبت کرده و اقبال ایجاد کند و پذیرشی را بیافریند، این امر یعنی رسانه.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت امروز رسانه میان وحی به معنای عام بین ائمه(ع) و پیامبر(ص) با مردم همان هویت واسطه‌ای را ایفا می‌کند که در اصل ائمه(ع) میان خدا و مردم این واسطه بودن را ایفا می‌کردند. این نشان می‌دهد رسانه در ایجاد تعامل و ارتباط بین مردم در عرصه‌های مختلف و سنین گوناگون و ذائقه‌های مختلف و ارتباط با ائمه(ع) وظایف مهمی دارد و شاید کمتر چیزی به اندازه رسانه بتواند در ایجاد این ارتباط مؤثر سهیم باشد.

در بحارالانوار روایتی از پیامبر خدا(ص) در مورد یتیمان آل محمد(ع) آمده که حضرت فرموده است: «از یتیمی که پدرش را از دست داده سخت‌تر، یتیمی کسی است که از امام خود بریده شده و توان دسترسی به او را ندارد و حکم مسائل دینی مورد ابتلایش را نمی‌داند. بدانید هر کس از شیعیان ما به علوم ما آگاه باشد، این شخصی که به شریعت ما آگاه نیست و دسترسی به ما ندارد، همچون یتیمی است در دامان او. بدانید هر کس او را هدایت و ارشاد کند و شریعت و احکام ما را به او بیاموزد، در جمع بهشتیان برین با ما خواهد بود». در همین راستا بافضیلت‌ترین تکفل یتیم، آن سرپرستی‌ای است که از یتیم اهل بیت(ع) سرپرستی کند. رسانه می‌تواند به سرپرستی ایتام اهل بیت(ع) کمک کند به این معنا که ایتام اهل بیت(ع) را زیر حمایت خود آورده و آن‌ها را به اهل بیت(ع) برگرداند.

در همین راستا، کنگره جهانی امام رضا(ع) که رخدادی عظیم و جهانی است و مجموعه همایش‌هایی درباره امام رضا(ع) و اهل بیت(ع) را در برمی‌گیرد، با هدف حرکتی علمی، فرهنگی و تحقیقاتی در زمینه شناختن و شناساندن ائمه معصوم(ع) به ‌ویژه امام رضا(ع) به جهانیان بیشتر از چهار دهه است که شروع به فعالیت کرده است. البته نخستین کنگره جهانی سال 1363 برگزار و تا سال 1372 سه کنگره دیگر در سطح بسیار بالا و با حضور اندیشمندان، علما، فضلا و مراجع تقلید عظام از سراسر جهان برگزار شد. این کنگره پس از توقفی 30 ساله و با تأکید تولیت محترم آستان قدس رضوی آغاز به کار کرد و پس از پشت سر گذاشتن چندین پیش‌نشست در داخل و خارج از کشور، هفته آینده و همزمان با دهه مبارک کرامت پنجمین دوره آن برگزار می‌شود و امید آن داریم کنگره‌های بعدی هم هر دو سال یک بار برگزار شده و به رویکرد تمدنی امام رضا(ع) بیشتر از گذشته پرداخته شود.

برای کنگره جهانی امام رضا(ع) سعی شده مسئله‌ای کانونی که اکثریت بشر درگیر آن هستند، انتخاب شود. به همین دلیل موضوع کنگره پنجم که برای آن چندین پیش‌نشست هم برگزار شده، «عدالت برای همه، ظلم به هیچ کس» است؛ چرا که عدالت و تبعیض اساسی‌ترین موضوع جهان معاصر است و جهت‌گیری این کنگره دستیابی به عدالت جهانی و مبارزه با ظلم جهانی است. ظلمی که برخاسته از تبعیض نژادی یا قومی، یا ظلم اشراف بر فقرا و شکل‌های گوناگون ظلم باشد همگی موضوع این کنگره هستند. همزمانی این کنگره و موضوع آن با ظلم‌ستیزی بی‌امان جبهه مقاومت و مردم فلسطین هم سبب شده مورد اقبال جدی قرار بگیرد.

تلاش می‌کنیم کنگره جهانی حضرت رضا(ع) دانشی در گوشه‌ای و در داخل پوشه‌ای ایجاد نکند، بلکه با کمک این کنگره و جشنواره‌هایی از این دست، معارف رضوی را در زیست روزمره انسان‌ها در خانواده، تعاملات اجتماعی، تعاملات شغلی و... بکشانیم و نشان داده و بیان کنیم به سبک دیگری هم می‌توان زندگی کرد. این کنگره با کمک رسانه‌ها، خود رسانه‌ای اثرگذارتر بوده و پیامی عالم‌گیر خواهد داشت و نشان می‌دهد افراد به هر آنچه از فطرت برمی‌خیزد شیفتگی دارند و از آن مهم‌تر اینکه معارف رضوی پاسخگوی نیازهای فطری بشر است.

امام رضا(ع) در روایتی که در صفحه 180 معانی الاخبار آمده، فرموده‌اند: «إنّ النّاسَ لَو عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا» یعنی اگر مردم زیبایی‌های سخنان ما را می‌شناختند، بی‌شک از ما پیروی می‌کردند. این روایت ثامن الحجج(ع) می‌تواند سرآغازی برای دوران جدید باشد که بتوانیم با امثال کنگره‌های امام رضا(ع) سخن نیکوی حضرت را به گوش جهانیان برسانیم. در تمام برنامه‌ها و کنگره‌های مختلف مانند گفت‌وگوی ادیان، الهیات زیارت، مکتب و هنر رضوی و... تمام تلاش این است که بتوانیم محاسن کلام ائمه(ع) را نشان دهیم تا در آن صورت خود به خود تبعیت از آنان در جای جای زندگی رخ بدهد. محاسن کلام آن حضرت(ع) را باید در جزئیات امور و از سخنانشان بیرون آورد و نشان داد.

این حدیث شریف و کلام ثامن الحجج(ع) را شاقولی برای آزمون و جهت‌گیری تمام فعالیت‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی و حرکت در راستای رسانه‌ای کردن و بهره بردن از ظرفیت جهانی سیره و فرهنگ رضوی بر اساس فطرت انسانی می‌دانیم.

مریم احمدی شیروان